Khi gặp người đột quỵ nếu không sơ cứu nhanh sẽ dẫn đến hậu quả xấu. Vậy nếu gặp phải người bị đột quỵ bạn sẽ làm gì? Sơ cứu thế nào là đúng?

Với người bị đột quỵ (tai biến mạch máu não), ngoài việc được cấp cứu sớm tại các cơ sở y tế, thì sơ cứu tại chỗ cũng rất quan trọng.

Sơ cứu đúng cách giúp đảm bảo an toàn cho người bệnh trong lúc người bệnh chưa nhận được sự hỗ trợ y tế từ bác sĩ cấp cứu.

Đột quỵ – Tai biến mạch máu não là gì?

Đột quỵ (Tai biến mạch máu não) được chia làm 2 loại, phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:
Xuất huyết não: Xảy ra khi mạch máu bị vỡ, máu thoát khỏi thành mạch chảy vào nhu mô não, khoang dưới nhện, và não thất…
Nhồi máu não hoặc thiếu máu não cục bộ (nhũn não): Xảy ra khi một nhánh mạch bị tắc nghẽn, tại nhánh đó bị thiếu máu và gây hoại tử.

Trong vòng vài phút, nếu không có các biện pháp tái lập tuần hoàn não để cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng thiết yếu khác (qua đường máu) cho các tế bào não, chúng sẽ bắt đầu chết (trung bình 1,9 triệu nơ-ron bị chết/phút) và tiếp diễn liên tục trong vài giờ.

Kỹ năng xử lý người bị đột quỵ và phòng ngừa biến chứng

Kỹ năng xử lý người bị đột quỵ và phòng ngừa biến chứng

Đột quỵ là trường hợp cần được cấp cứu càng nhanh càng tốt – điều trị càng sớm, càng giảm thiểu tổn thương não. Đối với bệnh nhân đột quỵ não do huyết khối, việc điều trị phải được tiến hành trong vòng 1 giờ đầu tiên.

Nhận biết dấu hiệu phát hiện sớm, cấp cứu kịp thời, đúng cách – quyết định sự thành công và phục hồi cho người bệnh.

Đột quỵ não là một cấp cứu y khoa khẩn cấp. Vì vậy khi phát hiện các dấu hiệu báo động đột quỵ, người bệnh cần được chuyển ngay tới các cơ sở y tế gần nhất sẽ giúp giảm tỷ lệ tử vong và tàn phế.

PGS-TS Mai Duy Tôn – chuyên gia về đột quỵ tại khoa Cấp cứu (BV Bạch Mai)

Nếu được cấp cứu đúng thời điểm giờ vàng (3 – 4,5 giờ đầu sau khi được phát hiện các dấu hiệu đầu tiên) bằng các thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch, hoặc trong cửa sổ 6 giờ đầu áp dụng lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đối với các bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não thì khả năng cứu sống cũng như hạn chế di chứng rất cao

Đột quỵ ở người từ 30 tuổi - bắt đầu do lối sống công nghiệp

Đột quỵ ở người từ 30 tuổi – bắt đầu do lối sống công nghiệp

Biến chứng nguy hiểm

Tùy thuộc vào mức độ và vùng não bị tổn thương, người bệnh có thể gặp các di chứng ở các mức độ khác nhau:

  • Liệt nửa người hoặc các chi làm cho người bệnh gặp nhiều khó khăn trong vận động
  • Rối loạn nhận thức: hay quên, không tỉnh táo, sa sút trí tuệ
  • Rối loạn ngôn ngữ: khó biểu đạt được suy nghĩ thành lời nói, nói ngọng, nói lắp, âm điệu và ngữ điệu biến đổi
  • Rối loạn thị giác: mắt mờ một bên hoặc cả hai bên. Nặng hơn, người bệnh có thể mù một phần hoặc toàn bộ
  • Rối loạn cơ tròn: Tiểu khó, bí tiểu, đại tiểu tiện không tự chủ.
  • Những biến chứng nguy hiểm sau đột quỵ đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tinh thần và phí tổn tài chính cho người bệnh, gia đình và xã hội.

Sơ cứu bệnh nhân đột quỵ

LƯU Ý ĐẶC BIỆT: Cần gọi người trợ giúp và ngay lập tức gọi xe cấp cứu. Trong thời gian chờ hỗ trợ, cần theo dõi chặt chẽ để kịp thời phát hiện các thay đổi bất thường về tình trạng của người bệnh. Nếu có bất cứ dấu hiệu suy giảm ý thức nào, hoặc bệnh nhân có dấu hiệu nôn mửa, cần đặt bệnh nhân sang tư thế nằm nghiêng an toàn.

Tư thế nằm nghiêng an toàn (hay còn gọi là tư thế hồi sức cấp cứu) là tư thế nhằm bảo vệ đường thở của bệnh nhân, cũng lựa chọn tốt nhất trong việc đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Ở người bệnh hôn mê, khi nằm ngửa, lưỡi sẽ bị tụt xuống họng, gây cản trở, bít tắc đường thở.

Nếu bệnh nhân nôn trong khi đang nằm ngửa và ý thức không hoàn toàn tỉnh táo, sẽ dễ dàng hít phải các chất nôn vào phổi, gây tắc đường thở hoặc suy hô hấp, rất nguy hiểm. Do đó cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng về một bên để các chất nôn dễ dàng thoát ra ngoài.

Kỹ năng xử lý người bị đột quỵ và phòng ngừa biến chứng

Kỹ năng xử lý người bị đột quỵ và phòng ngừa biến chứng

Nếu bệnh nhân bất tỉnh hoặc lơ mơ nhưng còn thở bình thường:

  • Nên đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn hoặc nằm ngửa, nhưng cần theo dõi kỹ.
  • Nếu bệnh nhân nôn mửa, cần chuyển ngay bệnh nhân sang tư thế nằm nghiêng, tránh sặc chất nôn vào đường hô hấp. Lập tức gọi cấp cứu, đưa người bệnh tới bệnh viện

Nếu bệnh nhân còn tỉnh:

  • Hỗ trợ bệnh nhân nằm ở một tư thế thoải mái nhất và theo dõi phản ứng của bệnh nhân.
  • Lập tức gọi cấp cứu, đưa người bệnh tới bệnh viện.

Gọi cấp cứu 115

Gọi cấp cứu 115

Tất cả mọi người nên cần có sẵn số máy điện thoại của trạm y tế hoặc của nhân viên y tế và cơ sở y tế gần nhất nơi đang sinh sống để có thể liên hệ khi cần thiết.

Nếu không có số thì gọi 115 và cung cấp các thông tin sau:

  • Địa chỉ cụ thể nơi xảy ra tai nạn;
  • Số điện thoại liên lạc của người gọi cấp cứu;
  • Tình trạng của bệnh nhân hay nạn nhân;
  • Tình huống nơi xảy ra tai nạn với các thông tin như loại tai nạn, số lượng nạn nhân, tình trạng của các nạn nhân…
  • Thông tin các nguy hiểm tại hiện trường nơi xảy ra tai nạn đối với nạn nhân cần sơ cứu
  • Nơi đón xe cấp cứu thuận tiện nhất để giúp cho nhóm cấp cứu đến được với bệnh nhân hay nạn nhân một cách nhanh nhất;
  • Người gọi điện thoại cấp cứu không được tắt máy điện thoại trước khi nhân viên y tế của trung tâm cấp cứu 115 chưa tiếp nhận thông tin đầy đủ hoặc chưa khai thác được hết thông tin.